معاهده وین درباره روابط کنسولی

دول طرف کنوانسیون حاضر:

با تذکار این که روابط کنسولی از دیر باز بین ملل برقرار بوده و با معرفت به مقاصد و اصول منشور ملل متحد درباره تساوی مطلق دولت ها و حفظ صلح و امنیت بین المللی و توسعه روابط دوستانه بین ملل.

با توجه به این که کنفرانس ملل متحد درباره روابط و مصونیتهای دیپلماتیک، کنوانسیون وین درباره روابط دیپلماتیک، را که در تاریخ 18 آوریل 1961 برای امضا مفتوح گردید تصویب نموده است.

با اعتقاد به این که یک کنوانسیون بین المللی درباره روابط و مزایا و مصونیت های کنسولی نیز در بهبود مناسبات دوستانه بین ملت ها هر چند طرز و اساس حکومت و اصول اجتماعی آن ها تفاوتهایی با یکدیگر داشته باشد موثر خواهد بود. 
با تصدیق به این که منظور از مزایا و مصونیت های مذکور منتفع ساختن افراد نیست- بلکه مراد تأمین حسن اجرای وظایف آن ها در پست های کنسولی به نام دول متبوع آن ها است.

با تاکید این نکته که در مورد مسایلی که ضمن مقررات این کنوانسیون صریحاً تعیین تکلیف نشده است. قواعد و عرف و عادت حقوق بین المللی همچنان حاکم خواهد بود- نسبت به مواد زیر توافق نمودند:

ماده 1- تعاریف

1. در این کنوانسیون معانی اصطلاحات زیر به شرحی خواهد بود که ذیلا تصریح شده است: 
(الف). اصطلاح پست کنسولی یعنی سرکنسولگری یا کنسولیاری یا نمایندگی کنسولی. 
(ب). اصطلاح حوزه کنسولی یعنی ناحیه ای که برای انجام وظایف کنسولی به هر پست کنسولی اختصاص داده شده است.

(ج). اصطلاح رئیس پست کنسولی، یعنی شخصی که مأمور انجام وظیفه در این سمت می باشد.

(د). اصطلاح مأمور کنسولی، یعنی هر شخصی (منجمله رئیس پست کنسولی) که در این سمت عهده دار انجام وظایف کنسولی است.

(ه). کارمند کنسولی یعنی هر شخصی که در دوائر اداری یا فنی یک پست کنسولی به خدمت گمارده شده است.

(و). اصطلاح خدمه یعنی هر شخصی که برای انجام امور خانگی پست کنسولی استخدام شده است.

(ز). اصطلاح اعضا پست کنسولی یعنی مأموران کنسولی و کارمندان کنسولی و خدمه کنسولگری. 
(ح). اصطلاح کارکنان کنسولی یعنی مأموران کنسولی (به غیر از رئیس پست کنسولی) و کارمندان کنسولی و خدمه کنسولگری.

(ط). اصطلاح خدمتکار شخصی یعنی ابنیه و یا قسمتهایی از ابنیه و زمین متصل به آن که مالک آن هر که باشد، منحصرا برای انجام مقاصد پست کنسولی مورد استفاده قرار می گیرد.

(ک). اصطلاح بایگانی کنسولی شامل کلیه اوراق و اسناد و مکاتبات و کتابها و فیلمها و نوارهای ضبط صوت و دفاتر پست کنسولی به انضمام رمز و مفتاح و کارتهای اندکس و هر نوع اثاثه که برای حفاظت و نگهداری آنها به کار برده شود خواهد بود. 
2. مأموران کنسولی بر دو دسته اند. مأموران کنسولی کاربری و مأموران کنسولی افتخاری. 
مقررات فصل دوم کنوانسیون حاضر ناظر است به پست های کنسولی که مأموران کنسولی کاریری در رأس آنها قرار دارند و مقررات فصل سوم ناظر است به پست های کنسولی که مأموران کنسولی افتخاری در رأس آن ها قرار دارند.

3. وضع خاص اعضای پست کنسولی که تبعه دولت پذیرنده بوده یا به طور دایم مقیم قلمرو آن دولت باشند مشمول مقررات ماده 71 کنوانسیون حاضر خواهد بود.

فصل اول

روابط کنسولی به طور کلی

بخش اول: استقرار اداره روابط کنسولی

ماده 2- استقرار روابط کنسولی

1. استقرار روابط کنسولی بین دول با رضایت متقابل انجام می گیرد.

2. رضایت با بر قراری روابط دیپلماتیک بین دو دولت متضمن رضایت به استقرار روابط کنسولی نیز می باشد مگر آن که به نحو دیگری مقرر شود.

3. قطع روابط دیپلماتیک به خودی خود موجب قطع روابط کنسولی نمی گردد.

ماده 3- انجام وظایف کنسولی

وظایف کنسولی به وسیله پست های کنسولی انجام می گیرد. مأموریت های دیپلماتیک نیز طبق مقررات این کنوانسیون وظایف کنسولی را انجام می دهند.

ماده 4- تأسیس پست کنسولی

1. پست کنسولی را نمی توان بدون رضایت دولت پذیرنده در سرزمین آن دولت تأسیس کرد. 

2. مقر پست کنسولی و طبقه و حوزه کنسولی آن از طرف دولت فرستنده تعیین می شود و منوط به تصویب دولت پذیرنده خواهد بود.

3. تغییرات بعدی در مقر پست کنسولی یا طبقه و یا حوزه کنسولی آن از طرف دولت فرستنده فقط با موافقت دولت پذیرنده میسر خواهد بود.

4. هرگاه یک سر کنسولگری یا کنسولگری بخواهد در محلی غیر از محل استقرار خود کنسول یاری یا نمایندگی کنسولی تأسیس کند باید رضایت دولت پذیرنده را جلب نماید. 
5. برای افتتاح یک دفتر تابع یک کنسولگری موجود در محلی غیر از محل کنسولگری رضایت صریح و قبلی دولت پذیرنده لازم خواهد بود.

ماده 5- وظایف کنسولی

وظایف کنسولی عبارت است از:

(الف). حفظ منافع دولت فرستنده و اتباع آن اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی در قلمرو دولت پذیرنده تا حد مجاز در حقوق بین المللی.

(ب). کمک به توسعه مناسبات بازرگانی و اقتصادی و فرهنگی و علمی بین دولت فرستنده و دولت پذیرنده و بسط روابط دوستانه بین دو دولت به هر طریق دیگر در حدود مقررات این کنوانسیون.

(ج). استحضار از اوضاع و تحولات بازرگانی و اقتصادی و فرهنگی و علمی دولت پذیرنده با استفاده از کلیه وسایل مشروع و گزارش آن به حکومت دولت فرستنده و هم چنین دادن اطلاعات به اشخاص ذی نفع.

(د). صدور گذرنامه و اسناد مسافرت جهت اتباع دولت فرستنده و صدور روادید یا اسناد مربوط برای اشخاصی که می خواهند به قلمرو دولت فرستنده مسافرت کنند. 
(ه). کمک و مساعدت به اتباع دولت فرستنده اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی.

(و). اقدام به عنوان سردفتر رسمی و مأمور ثبت احوال و سمت های مشابه و هم چنین اجرای بعضی از اعمال اداری تا حدی که قوانین و مقررات دولت پذیرنده با آن تناقض نداشته باشد.

(ز). حفظ منافع اتباع دولت فرستنده اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی در مورد ارث در سرزمین دولت پذیرنده طبق قوانین و مقررات دولت پذیرنده.

(ح). حفظ منافع صغار و محجورینی که تبعه دولت فرستنده می باشند در حدود قوانین و مقررات دولت پذیرنده به خصوص در مواردی که قیمومیت و یا سرپرستی در خصوص این قبیل اشخاص لازم باشد. 

(ط). با رعایت رویه و عرف جاری دولت پذیرنده نمایندگی از طرف اتباع دولت فرستنده یا اتخاذ ترتیبات به منظور تأمین نمایندگی لازم برای آن ها 
نزد محاکم و یا نزد سایر مقامات دولت پذیرنده به منظور درخواست اتخاذ تدابیر موقتی بر طبق قوانین و مقررات دولت پذیرنده برای حفظ حقوق و منابع اتباع مزبور هنگامی که به علت غیبت یا علل دیگر قادر نباشند در موقع مقتضی از منافع و حقوق خود دفاع نمایند.

(ی). ارسال اسناد قضایی و غیر قضایی یا اجرای نیابت قضایی بر طبق موافقت نامه های بین المللی معتبر یا در صورتی که چنین موافقت نامه هایی موجود نباشد به هر نحو دیگری که بر قوانین و مقررات دولت پذیرنده منطبق باشد.

(ک). اعمال حقوق کنترل و بازرسی مقرر در قوانین و مقررات دولت فرستنده نسبت به ناوهای دریایی و کشتی های رودخانه ای که تابعیت دولت فرستنده را دارند و هواپیماهایی که نزد آن دولت به ثبت رسیده است و هم چنین نسبت به کارکنان ناوها و کشتی ها و هواپیماهای مزبور. 

(ل). رسانیدن کمک به ناوها و کشتی ها و هواپیماهای مذکور در بند یک این ماده و به کارکنان آن ها و هم چنین اخذ اظهارنامه های مربوط به مسافرت ناوها و کشتی های مزبور و بررسی و مهر کردن اسناد مسافرتی آن ها بدون لطمه به اختیارات مقامات دولت پذیرنده و انجام تحقیقات درباره وقایعی که طی مسافرت دریایی رخ داده و حل هر نوع اختلاف بین ناخدا و افسران و ملوانان تا آن جا که قوانین و مقررات دولت فرستنده اجازه دهد.

(م). انجام هر وظیفه دیگری که دولت فرستنده به عهده یک پست کنسولی محول نموده باشد و قوانین و مقررات دولت پذیرنده آن ها را منع نکرده و یا مورد ایراد دولت پذیرنده نباشد و یا وظایفی که در موافقت نامه های بین المللی معتبر موجود بین

دولت فرستنده و دولت پذیرنده ذکر شده است.

ماده 6- انجام وظایف کنسولی خارج از حوزه کنسولی

مأمور کنسولی می تواند در شرایط خاص با موافقت دولت پذیرنده وظایف کنسولی خود را خارج از حوزه کنسولی خود انجام دهد.

ماده 7- انجام وظایف کنسولی در قلمرو یک دولت ثالث

دولت فرستنده می تواند پس از اعلام به دولت های ذی نفع پست کنسولی را که در قلمرو دولت معینی تأسیس شده مأمور انجام وظایف کنسولی در قلمرو یک دولت دیگر نمایند.

ماده 8- انجام وظایف کنسولی به نفع وظایف ثالث

با اعلام لازم به دولت پذیرنده پست کنسولی دولت فرستنده می تواند به نفع یک دولت ثالث وظایف کنسولی را در قلمرو دولت پذیرنده انجام دهد مگر آن که دولت پذیرنده با این امر مخالفت نماید.

ادامه مطلب در بخش دوم